پیشینه تاریخی
طبق نوشته بارتولد مستشرق روسی ایالت قومس همان ولایتی است که درکتاب ایردورخاراکسی بنام قومسیته دیده میشود. درمسطورات بطلميوس نيز قسمتي ازايالت بزرگ پارت بنام کوميس ثبت گرديده است. در کتابهاي دوره ساساني بامتن پهلوي نيز از اين شهر نام برده شده و بهمين جهت تائيد مي شود که شهر تاريخي و کهن کومش که بعدا" عربها آنرا قومس ناميده اند مورد توجه خاص ايرانيان قديم بوده است .مورخان بناي شهر سمنان رابه طهمورث و ديوبند وبناي دامغان رابه هوشنگ نبيره كيومرث از پادشاهان پيشدادي نسبت داده اند . و اين نواحي محل حكمراني پيشداديان و كيانيان بوده كه يكي از سه شاخه آريائي نژاد مستقر درايران بشمار ميرود.
استان سمنان و مساحت آن حدود ۴ برابراستان تهران است. این استان با مرکزیت شهرستان سمنان از جانب شمال به استان مازندران از جنوب به استان اصفهان از مشرق به استان خراسان و از مغرب به استان تهران محدود است . براساس آخرین تقسیمات کشوری استان سمنان دارای ۸ شهرستان (سمنان ، شاهرود ، دامغان ، گرمسار ، مهدیشهر ، آرادان ، میامی و سرخه ) است . از نظر آب و هوا استان سمنان به سه منطقه تقسیم میشود :
- الف : قسمت جنوبی شامل گرمسار، آرادان، سرخه، سمنان و دامغان دارای آب وهوای گرم و خشک
- ب : قسمت شمالی : شامل شاهرود، مهدیشهر و شهمیرزاد دارای آب و هوای نسبتا" سرد و خشک
- ج : قسمت شمال شرقی : شامل دشت میامی و کالپوش دارای آب و هوای سرد و مرطوب .
استان سمنان بدلیل داشتن موقعیت و امکانات مناسب طبیعی و وسعت بسیار زیستگاه مناسبی برای حیات انواع وحوش بشمار ميرود. دراين استان در منطقه حفاظت شده ( توران – پرور و خوشييلاق ) که از لحاظ ضرورت حفظ و احياي رستني هاو جانوران وحش داراي اهميت خاصي است .مناطق شمالي استان بدليل واقع شدن در دامنه هاي جنوبي سلسله جبال داراي آب وهواي بسيار مناسب ( شامل جنگلهاي منطقه خوش ييلاق وابرشاهرود – چشمه علي دامغان و منطقه ييلاقي پرورو شهرهاي مهديشهر و شهميرزاد درشمال سمنان ) است . همچنين مناطق بسيار سرسبز و زيباي حفاظت شده سطح استان زيستگاه انواع وحوش ميباشد.
استان سمنان در دامنه های جنوبی سلسله جبال البرز در شرق گرمسار قرار گرفته و یک منطقه کویری به شمار می آید به طوری که از شمال به جنوب از ارتفاع آن کاسته شده و به کویر نمک منتهي مي گردد. اين استان با قدمت دو هزار ساله سرشار از آثار تاريخي و آکنده از اصيل ترين بناها است ، بناهايي که استوار و پابرجا طوفان هاي زمانه را پشت سر نهاده اند . امروزه اين کهن سرزمين مركز استاني است كه شاهرود ، دامغان ، گرمسار و مهديشهر را نيز زير پوشش دارد ، اين شهرها نيز كهنه و ديرينگي دارند و هر يك فراز و نشيب هاي تاريخي فراواني را پشت سر گذاشته اند و در لحظات حساس تاريخي نقش حساس خود را بازي كرده اند.
زبان
زبان سمنان بعلت ویژگی خود مورد توجه دانشمندان و ایرانشناسان قرار گرفته است و این زبان رامیتوان نزدیک به زبان پهلوی دانست که طی دورانهای مختلف دست نخورده باقي مانده است و به گويشهاي سنگسري – شهميرزادي –سرخه اي و لاسجردي تقسيم شده است. زبان شهرهاي شاهرود- دامغان وگرمسار فارسي بوده واهالي به لهجه هاي محلي سخن ميگويند . ضمنا"مهاجرين ساکن گرمسارعلاوه بر آشنائي به زبان فارسي به زبانهاي محلي ترکي – عربي وتاتي تکلم مي کنند.باعنايت به برخورداري از منابع معدني غني و برخورداري از زيربناهاي نسبتا"مناسب همجواري باتهران توسعه چشمگيربخش صنعت - تراکم جمعيتي پائين و بابيش از ۰۸۱/۰ جمعيت باسواد بالاي ۶ سال در راستاي تمرکززدائي ازتهران استان ميتواند نقش مهمي راايفا نمايد.
بناهای تاریخی و مفاخر استان سمنان
ازبناهای تاریخی استان که دارای جاذبه های فراوان توریستی می باشد میتوان ازمسجد جامع – مسجد امام خميني – ارگ سمنان – گرمابه پهنه – بقاع امامزاده يحيي – امامزاده علي ابن جعفر – امامزاده اشرف – بارگاه علوي – مقابرشيخ علاءالدوله و پيرنجم الدين و مسجد قائم مهديشهردر شهرستان سمنان مسجدتاريخانه - مسجد جامع – برج پيرعلمدارمهماندوست – بقعه امامزاده جعفر ومقابر شاهرخ ميرزا و عبدالمعالي – قلعه گردکوه و چشمه علي درشهرستان دامغان – مسجد جامع شاهرود و آرامگاه شيخ ابوالحسن خرقاني – برج کاشانه بسطام – مسجد جامع بسطام – بقعه امامزاده محمد – مسجد بايزيد و آرامگاه و صومعه بايزيد بسطامي در شهرستان شاهرود وبقاع امامزاده علي اکبر وامامزاده کوشک و قلعه تپه ياتري در شهرستان گرمسار نام برد. و از مشاهير .مفاخر استان ميتوان به منوچهري دامغاني – بايزيد بسطامي – ابن يمين فريومدي – شيخ ابوالحسن خرقاني - شيخ علاءالدوله سمناني - يغما جندقي – فروغي بسطامي و ............. اشاره نمود .
|